Γιατί οι εκδρομές πρέπει να έχουν τη θέση τους στη σχολική ζωή
«Άλλο να κάθεσαι στην τάξη και να λες λόγια ή να βλέπεις στο βιβλίο μια εικόνα και άλλο να βλέπεις μπροστά σου το αντικείμενο που διδάσκεις»
Με αυτά τα απλά λόγια, ένας δάσκαλος αποκαλύπτει την αξία των σχολικών εκδρομών, οι οποίες βρίσκονται στο επίκεντρο μιας μορφής μάθησης που αποκαλείται «μάθηση εκτός τάξης» και η οποία στηρίζεται στην εμπειρία και στην ενεργό συμμετοχή των μαθητών. Η επαφή με «αυθεντικά» περιβάλλοντα μάθησης, όπως είναι η φύση, εξασφαλίζει τη βιωματική προσέγγιση της γνώσης και τη σύνδεση της θεωρίας με την πράξη, προωθώντας την ολόπλευρη ανάπτυξη των μαθητών.
Μια έρευνα σχετικά με τη συμβολή των εκπαιδευτικών εκδρομών στη μάθηση και τις απόψεις Ελλήνων εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης (1) αναδεικνύει ενδιαφέροντα στοιχεία. Υπάρχει ευρεία συμφωνία μεταξύ των εκπαιδευτικών ότι οι εκδρομές συμβάλλουν στην επίτευξη διδακτικών στόχων και στην κατανόηση αφηρημένων εννοιών. Χαρακτηριστικά αναφέρεται «Τα παιδιά δεν μένουν μόνο στο θεωρητικό άκουσμα που έχουν στην τάξη, αλλά πηγαίνουν στο χώρο, δουλεύουν αυτά που έχουν ακούσει, τους γίνεται βίωμα το ότι βλέπω, παρατηρώ, ακούω, αγγίζω, μαθαίνω».
Με τις εκδρομές, οι μαθητές διευρύνουν τους ορίζοντες τους μιας και έρχονται σε επαφή με πληθώρα ερεθισμάτων που προκαλούν γνωστικές συγκρούσεις και απορίες. «Η γνώση συνδυάζεται με την πράξη, είναι καλό το παιδί να δει κάποια πράγματα, τα οποία δεν μπορεί να δει μέσα από ένα βιβλίο ή ένα βίντεο, είναι το βίωμα που αποκτούν, είναι η δική τους αντίληψη που θα τους δημιουργήσει τις δικές τους απορίες, τα δικά τους ενδιαφέροντα».
Συγχρόνως, θυμούνται για πολύ καιρό την εμπειρία και τις γνώσεις που αποκόμισαν, ενώ πολλές φορές αλλάζει η στάση τους απέναντι στη γνωστικό αντικείμενο. «Μια εκδρομή μπορεί να καταφέρει έναν μαθητή που είναι αδιάφορος σε ένα αντικείμενο να δείξει ενδιαφέρον».
Ενώ συχνά μαθητές μπορεί να εκδηλώσουν θετικά απρόσμενη συμπεριφορά: «Συμμετέχουν περισσότερο μαθητές που μπορεί να ήταν κάπως αδιάφοροι μέσα στην τάξη, τους βλέπεις να είναι πιο ενεργοί στην επίσκεψη, να συνεργάζονται πιο εύκολα». Και μαθητές που δεν τα πάνε καλά με τα μαθήματα αναδεικνύουν ικανότητες σε άλλους τομείς: «έξω από τη σχολική τάξη ο μαθητής, ο οποίος έχει δυσκολίες σε γνωστικό επίπεδο, θα μπορέσει να αναπτύξει κάποια άλλα ταλέντα, τα οποία έχει και να αναλάβει το ρόλο του συντονιστή και να κοινωνικοποιηθεί περισσότερο. Αυτά δεν φαίνονται μέσα στην τάξη όσο και αν το θέλουμε».
Οι εκδρομές μπορεί να έχουν θετική επίδραση ακόμη και στη σχέση εκπαιδευτικού – μαθητή: «[Οι δάσκαλοι] έρχονται πιο κοντά με τα παιδιά», «Οι δεσμοί [έξω από την τάξη] είναι πιο χαλαροί και τα παιδιά εκφράζονται πιο ελεύθερα», «Ο δάσκαλος είναι ο καθοδηγητής, είναι ο φίλος που θα παίξει, θα διασκεδάσει, θα γνωρίσει τη γνώση μαζί με τα παιδιά».
Οι σχολικές εκδρομές και ειδικά, όσες πραγματοποιούνται στο φυσικό περιβάλλον, έχουν πολλά καλά να δώσουν:
- Εμπλουτίζουν τη σχολική ζωή με νέες εμπειρίες και κοινά βιώματα που διαφέρουν από τη σχολική ρουτίνα
- Προσφέρουν χαρά και ψυχαγωγία σε αντίθεση με το βεβαρυμμένο σχολικό πρόγραμμα
- Κεντρίζουν την περιέργεια και το ενδιαφέρον και δημιουργούν απορίες προσφέροντας κίνητρα για μάθηση
- Η άμεση εμπειρία εντός του φυσικού περιβάλλοντος βοηθά στη διαθεματική προσέγγιση, αφομοίωση και ολοκλήρωση της γνώσης
- Συμβάλλουν στην ευεξία και ευαισθητοποίηση για ένα πιο δραστήριο υγιή τρόπο ζωής και οι μαθητές αναπτύσσουν τις σωματικές τους δεξιότητες
- Βοηθούν τους μαθητές να αναπτύξουν συναισθηματικές και κοινωνικές δεξιότητες μέσα από τη συνεργασία σε άλλο πλαίσιο και την κοινωνική αλληλεπίδραση
- Φέρνουν σε επαφή τους μαθητές με τον πλούσιο φυσικό κόσμο βοηθώντας τους να αναπτύξουν δεξιότητες, όπως παρατήρηση, σύγκριση, διερεύνηση, κριτική σκέψη, επίλυση προβλημάτων
- Ωθούν τους μαθητές να είναι περισσότερο αυτόνομοι και ανεξάρτητοι μέσα από την ενεργό εμπλοκή τους με τη φύση
- Η αλληλεπίδραση με τη φύση ευαισθητοποιεί και καλλιεργεί θετικές περιβαλλοντικές στάσεις
Οι σχολικές εκδρομές είναι σπουδαίες μαθησιακές εμπειρίες για τους μαθητές που μπορεί να θυμούνται για μια ζωή. Για αυτό καλό είναι να έχουν τη θέση τους στη σχολική ζωή.
